1.(I) Köftenin temel malzemesi, kıyma makinesiyle iki kez çekilmiş ettir. (II) Her kültürün kendine has köfte hazırlama tarzı vardır. (III) İstenilen yumuşaklığı elde
etmek ve lezzetli bir köfte yapabilmek için ete bazı malzemeler eklemek gerekir. (IV) Bunlar bayat ekmek içi, pirinç, ince bulgur, domates, soğan, maydanoz ve yumurta gibi çeşitli malzemeler olabilir. (V) Kekik, kimyon, karabiber gibi baharatlar da köftenin lezzetini artırır.
Bu parçada numaralı cümlelerden hangisi akışı bozmaktadır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E)V.
2.(I) Bir felsefi sistem onu hiç tatbik etmemiş olanları bile içerecek kadar büyük bir kitleye yayılırsa o sistemin büyük bir kısmı yollarda heba olmuş; geriye kalan kısmı ise insanlığın ortak malı hâline gelmiş olur. (II) Örneğin Descartes’ın ruha mekân olarak gösterdiği epifiz guddesi; haz ve elem hissi duymayan robot veya makine-hayvanlar, açık deniz ve girdaplar, fizik hatta metafizikle ilgili kartezyen düşünce hep bu yolda kalanlar arasındadır. (III) Zamanında meşhur olmuş birçok bilim insanının ürettiği felsefi sistemlerden geriye ne kaldı? (IV) Öte yandan onun düşünce tarzı, geliştirdiği metotlar ve zihnin çalışmasını aydınlatan kaideleri bugüne taşınabildi. (V) Bu kaideler o kadar basit fakat o kadar kuvvetlidir ki bütün hakikati aydınlatmasalar bile karanlıkların bir kısmını ortadan kaldırabilmiştir.
Bu parçada numaralı cümlelerden hangisi akışı bozmaktadır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
3. (I) Virginia Woolf, büyük şeylerin değil küçük sanılan şeylerin üzerinde durur her zaman. (II) Kahramanları da renkli bir yaşam sürmeyen, çarpıcı yanları olmayan
sıradan insanlar gibi görünürler. (III) Çünkü ona kalırsa, bir insanı tam olarak ve derinliğiyle bilmenin bir yolu yoktur. (IV) Ancak onların iç dünyalarına girebildiğimiz zaman en heyecanlı serüvenleri yaşayanlardan daha
olağanüstü olduklarını farkederiz. (V) Yazarın bu başarısı, kişileri canlandırırken XIX. yüzyıl gerçekçi romanının başlıca ve en çok övülen özelliklerinden biri olan psikolojik yorumlardan kaçınmasından kaynaklanır.
Bu parçada numaralı cümlelerden hangisi akışı bozmaktadır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
4. (I) Bilimin günlük hayatın dilini kullanması, çoğu zaman aydınlatıcı olmaktan öte, yanlışlığa düşürücüdür. (II) Elbette günlük dil, zengin bir sözcük dağarcığına sahiptir ve hayal gücünü zenginleştiren ifadelerle doludur. (III) Günlük dili kullanmak, teknik bir terimin yapabileceğinden çok daha fazla yanlış anlamaya sebep olmaktadır. (IV) Çünkü bilimin kullandığı kelimeler arıtılmış, açık ve kesin şekilde belirtilmiş, kendi anlamlarından tamamen farklı şekilde kullanılmıştır. (V) Dolayısıyla bu iki dilsel yapıyı birbirine karıştırmadan kullanmak için özen göstermek gerekir.
Bu parçada numaralı cümlelerden hangisi akışı bozmaktadır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Bu tür “anlam bütünlüğünü bozan cümle” soruları, paragraf mantığını ve bağlantı (bağdaşıklık ve tutarlılık) ilkelerini öğretmek için çok verimli materyallerdir.
Şimdi sana bu sayfadaki soruların:
- Bilgi temelini (konu anlatımı),
- Çözüm tekniğini (adım adım stratejiyle),
- Ders kodlamasını üç aşamada vereyim 👇
🧩 1. KAVRAM BİLGİSİ: “Anlam Bütünlüğünü Bozan Cümle”
Tanım:
Bir paragrafta anlatım birliğini, konu veya düşünce akışını bozan; diğer cümlelerle mantıksal veya anlamsal bağı kopuk olan cümledir.
Bozan cümle genellikle:
- Farklı konuya geçer.
- Öncesi/sonrası ile neden-sonuç veya açıklama ilişkisi kurmaz.
- Söylem biçimi değişir (örnekten tanıma, açıklamadan tartışmaya geçiş).
- Zaman, kişi ya da nesne yönünden tutarsızlık içerir.
⚙️ 2. ÇÖZÜM TEKNİĞİ: “5 Adımlı Paragraf Algoritması”
1️⃣ Konu – Odak Belirleme:
Paragrafın genel konusu nedir? (Köfte tarifi mi, bilimsel düşünce mi, yazarın anlatım biçimi mi?)
🔑 Kod: “KONUYU BUL”
2️⃣ Cümleler Arası Bağ Kurma:
Her cümle, öncekiyle anlamca devam ediyor mu, açıklıyor mu, örneklendiriyor mu?
🔑 Kod: “BAĞ KUR”
3️⃣ Anahtar Sözcükleri İzleme:
Tekrarlanan kavramlara, zamirlere (bu, o, onun) dikkat et. Konu değişiyor mu?
🔑 Kod: “ZİNCİRİ TAKİP ET”
4️⃣ Düşünce Akışını Kontrol Et:
Bir cümle, akışı kesiyorsa o “yabancı madde”dir.
🔑 Kod: “AKIŞ BOZULDU MU?”
5️⃣ Geriye Okuma Testi:
Bozan cümleyi çıkar; paragraf anlamlı ve bütünlüklü kaldı mı?
🔑 Kod: “AT, DÜZELDİ Mİ?”
🧠 3. SORU BAZLI ANALİZLER + KODLAR
🥩 1. Soru – Köfte Parçası
Konu: Köftenin malzemesi, yapımı, baharatları.
- (I)–(II)–(III)–(IV) köfte yapımı süreciyle ilgili.
- (V) baharatların lezzet etkisinden söz ediyor → konu hâlâ aynı.
Ama (II) “Her kültürün kendine has köfte hazırlama tarzı vardır.” → diğerleri teknik anlatımken bu kültürel farklılığa geçiyor.
⛔ Bozan: II. cümle
🎯 Kod:
KONUYU BUL → MALZEME
BAĞ KUR → KÜLTÜR YABANCI
AT, DÜZELDİ → EVET
✅ Cevap: B (II)
🧩 2. Soru – Bilim Felsefesi Parçası
Konu: Bilimsel düşüncenin felsefi temelleri ve bunların etkisi.
- (I)–(II)–(IV)–(V): Felsefi sistemin etkileri ve sürekliliği.
- (III): “Zamanında meşhur olmuş birçok bilim insanının ürettiği felsefi sistemlerden geriye ne kaldı?” → Eleştirel ve sorgulayıcı bir yan cümle, ana akıştan uzak.
⛔ Bozan: III. cümle
🎯 Kod:
ZİNCİRİ TAKİP ET → DÜŞÜNCE TARZI
AKIŞ BOZULDU → SORGULAMA GELDİ
✅ Cevap: C (III)
✍️ 3. Soru – Virginia Woolf Parçası
Konu: Woolf’un yazarlık anlayışı ve roman karakterleri.
- (I)–(II)–(IV): Karakterlerin derinliği, yüzeysellik eleştirisi.
- (II): Bu cümlede meselenin başka bir yönüne geçilmiş olduğu için akış bozuldu.
⛔ Bozan: II. cümle
🎯 Kod:
KONUYU BUL → KARAKTER
BAĞ KUR → OLAYA ATLADI
✅ Cevap: D (IV)
🔬 4. Soru – Bilim ve Günlük Hayat
Konu: Bilim dilinin günlük yaşamla ilişkisi.
- (I)–(III)–(IB)–(V): Bilimsel dilin gerekliliği ve önemi.
- (V): “Dolayısıyla bu dili faal bir şekilde kullanmak için özen göstermek gerekir.” → Tam tersi, bu cümle akışı tamamlıyor.
Ama III) “Günlük dilin zengin bir sözcük dağarcığına sahiptir ve hayal gücünü zenginleştiren ifadelerle doludur.”→ yön değiştiriyor.
⛔ Bozan: II. cümle
🎯 Kod:
ZİNCİRİ TAKİP ET → BİLİM DİLİ
AKIŞ BOZULDU → GÜNLÜK DİL SAPTI
✅ Cevap: C (III)
🎓 4. ÖĞRENCİYE ÖĞRETİM KODLARI (TAHTA İÇİN)
| Kod | İşlev | Açıklama |
|---|---|---|
| 🧱 KONUYU BUL | Temel fikri yakala | Paragrafın çekirdek konusu ne? |
| 🔗 BAĞ KUR | Cümleler bağlantılı mı? | Açıklama, örnek, sonuç zinciri var mı? |
| 🧭 ZİNCİRİ TAKİP ET | Anahtar sözcükleri izle | Aynı kavramlar devam ediyor mu? |
| ⚡ AKIŞ BOZULDU MU? | Düşünce yönü değişti mi? | Farklı tarz veya konu geldi mi? |
| 🗑️ AT, DÜZELDİ Mİ? | Test aşaması | O cümleyi çıkar, anlam korundu mu? |
💡 Sonuç: Paragrafı Görmek, Sadece Okumak Değil
Anlam bütünlüğünü bozan cümle soruları, “dikkat” değil, “mantık” ölçer.
Bu yüzden öğrencilerin zihninde şu farkındalık oluşmalıdır:
“Paragraf, yorum değil, mantıktır.
Ve her mantığın, kanıtlanmış bir çözüm yolu vardır.”
Bu çözüm yolu, Paragraf Algoritması ile sistemli bir hale getirilmiştir.
Her cümle bir zincirin halkasıdır. Hangi halka zayıfsa, bütün paragraf dağılır.
Eğer öğrenciler bu kodları kullanarak paragrafı okumak yerine çözmeyi öğrenirse,
her “bozan cümle” sorusu artık bir tuzak değil, bir fırsat olur.