Paragrafta Boş Bırakılan Yere Cümle Getirme Soru Tipi
(Düşüncenin Akışına Göre Tamamlama)
🎯 Bu Sorularda Zihnin Odak Noktası
Bu soru tipinde zihnimiz eksik parçayı bulmaya odaklanmalıdır.
Boşluk bir “vakum”dur.
Bu vakumu dolduracak cümlenin şeklini ise boşluktan önceki ve boşluktan sonraki cümle belirler.
Öğrenci metne bakarken şu soruyu sormalıdır:
“Boşluğun bir öncesi bana ne söyledi? Bir sonrası benden ne istiyor? Bu iki cümleyi hangi cümle mantıksal olarak birbirine bağlar?”
Bu işi doğru yapan öğrenci, bu soru tipini sistematik olarak çözebilir.
♟️ Adım Adım Strateji
Boşluğun yerine göre uygulanacak strateji değişir.
DURUM 1: Boşluk Paragrafın Ortasındaysa
(Gelişme Bölümü Soruları)
Bu en sık karşılaşılan modeldir.
HAMLE 1: “Sandviç Tekniği”
- Boşluktan hemen önceki cümleyi oku → “Giriş kapısı”
- Boşluktan hemen sonraki cümleyi oku → “Çıkış kapısı”
- Doğru cümle bu iki kapıyı birleştiren geçiş koridoru olmak zorundadır.
HAMLE 2: Bağlantı Elemanlarını Tara
Boşluktan sonraki cümle aşağıdaki gibi başlıyorsa dikkat:
| Bağlaç | İşlev |
|---|---|
| Çünkü, zira, bu yüzden | Sebep-açıklama getirir |
| Ama, oysa, fakat | Zıtlık getirir |
| Bu durum, o, böyle bir yaklaşım | Gönderme vardır → Neye? şıklardan belirlemelisin |
DURUM 2: Boşluk Paragrafın Başındaysa
(Giriş Cümlesi Soruları)
HAMLE: Huni Tekniği
- Boşluğu atla
- Paragrafın 2. ve 3. cümlelerini oku
- Bu iki cümle neyin detayını açıklamaya başlamış?
Doğru şık → Paragrafın tamamını kapsayan şemsiye cümledir.
Konu cümlesi görevindedir.
DURUM 3: Boşluk Paragrafın Sonundaysa
(Sonuç Cümlesi Soruları)
HAMLE: Özetleme Tekniği
- Paragrafın tamamını oku
- Özellikle boşluktan hemen önceki cümleye dikkat et
- Yazar tüm bunları anlattıktan sonra hangi ana fikre varır?
Doğru şık → Metni toparlayan sonuç cümlesidir.
⚠️ En Kritik Tuzaklar
| Tuzak | Ne Demektir? |
|---|---|
| “Konuyla ilgili ama bağlamla uyumsuz” şıklar | Çeldiricilerin %80’i böyledir. |
| Sadece önceki cümleye odaklanmak | Ortadaki boşlukta hatadır. İki taraf da bağlanmalı. |
| Zamir ve bağlaç görmezden gelme | “Böylece”, “Bu yüzden”, “Oysa” gibi kelimeler görev belirtir. |
Doğru şık; konu ile ilgili olduğu için değil, o noktadaki akışa uygun olduğu için doğrudur.
SON SÖZ
Bu soru tipi “paragraf okumayı” değil, paragrafı bağlam içinde okumayı gerektirir.
Boşluğa bakmadan önce bağlaçlara, zamirlere, gönderme kelimelerine dikkat eden öğrenci, cümlenin işlevini çözer ve doğru şıkkı net biçimde seçer.
Soru:
Yazı yazmak, yemek pişirmeye benzer. —-. Burada önemli olan, uygun yöntemle, ustalıkla pişirebilmektir.
Yukarıda boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? •
A) İkisi de uzun süren ve derinlemesine düşünmeyi gerektiren bir hazırlık dönemi ister.
B) Kimseden etkilenmeden, özgün bir ürün ortaya koymak gerekir.
C) Herkesin başarabileceği, sıradan bir iştir
D) Yalnız, yetkinleşebilmek için birçok kere yapıp bozmak gerekir.
E) Aynı malzemeyle iki kişi birbirinden çok farklı tatlarda iki yemek yapar.
Çözüm:
Çözelim.
1) Önce boşluğun yeri
Cümle paragrafın ORTASINDA → “GELİŞME” bölümü modeli → Sandviç tekniği
Yani hem önceki cümleye hem sonraki cümleye “BAĞLAYICI” olmalı.
2) Önceki cümle nedir?
“Yazı yazmak, yemek pişirmeye benzer.”
Bu bir benzetme cümlesi.
3) Sonraki cümle nedir?
“Burada önemli olan, uygun yöntemle, ustalıkla pişirebilmektir.”
Bu cümle ne istiyor?
→ “Malzeme aynı olabilir ama önemli olan, o malzemeyi ustalıkla kullanma” fikrine açıyor.
Yani “asıl mesele teknik, ustalık” vurgusu geliyor.
4) Boşlukta olması gereken cümlenin İŞLEVİ
Boşluktaki cümle:
- bir “benzetmenin ikinci ayağı” olmalı
- ve “farklı ustalık → farklı sonuçlar” ilişkisini kurmalı
- sonra gelen “ustalıkla pişirebilmek asıl marifettir”e kapı açmalı
5) Şıklara bakıp hangi cümle bu köprüyü kuruyor?
E şıkkı:
“Aynı malzemeyle iki kişi birbirinden çok farklı tatlarda iki yemek yapar.”
→ Bu cümle direkt “yemek” argümanı üzerinden “ustalık farkı sonucu farklı ürün” fikrini getiriyor.
Ve hemen ardından gelen “önemli olan ustalıkla pişirebilmek” cümlesiyle MÜKEMMEL uyumlu.
A şıkkı hazırlığa, B özgünlüğe, C sıradanlığa, D tekrar-ustalaşmaya gidiyor.
Ama paragraf bu yol üzerinden gitmiyor.
Buradaki akış, malzeme aynı → sonuç farklı → çünkü ustalık farkı
Bu zincir sadece E şıkkında kurulmuş.
✅ Doğru cevap: E
Soru:
Durmadan artıyor edebiyata ilişkin tutarsızlıklar. —-. Bir yandan da belgesiz savlar, yanlış anlamalar, aldatıcı ön yargılar kaplıyor ortalığı. •
Bu parçada boş bırakılan yere, düşüncenin akışına göre, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A. Şiir, hikâye ve roman okuyanların sayısı büyük bir hızla artıyor
B. Yazarın kimlik arayışını doğal olarak bu arayışın bunalımı izliyor
C. Masum umutlarla yola çıkmış yeni kalemler yaşatıyor dergileri
D. Yazarların magazin programlarına nesne olacağı günler geliyor.
E. Kitap satışları ve dergi abonelikleri gün geçtikçe düşüyor
Çözüm:
Hemen sistemli çözelim.
1) Boşluğun konumu
Boşluk paragrafın ortasında → “Sandviç Tekniği”.
2) Önceki cümle
“Durmadan artıyor edebiyata ilişkin tutarsızlıklar.”
→ “artıyor” diye bitiyor
→ “olumsuz bir tablo” çiziyor.
3) Sonraki cümle
“Bir yandan da belgesiz savlar, yanlış anlamalar, aldatıcı ön yargılar kaplıyor ortalığı.”
Bu cümle;
- yine olumsuz bir tablo
- “ortalık daha da kötüye gidiyor” havası
Dolayısıyla boşluktaki cümle, olumsuz tabloya “ek bir olgunun” dahil edildiği tarzda olmalı.
4) Şıklara tek tek hızlı mantık testi
| Şık | Yüklediği anlam | Akışa uygun mu? |
|---|---|---|
| A. Şiir, hikâye ve roman okuyanların sayısı büyük bir hızla artıyor | Olumlu bir durum | akışı bozar |
| B. Yazarın kimlik arayışını doğal olarak bu arayışın bunalımı izliyor | Psikolojik bir bunalım → ama edebiyat ortamının kalabalık çürümesi ile çok ilgisi yok | zayıf bağ |
| C. Masum umutlarla yola çıkmış yeni kalemler yaşatıyor dergileri | Olumlu bir cümle | akışı bozar |
| D. Yazarların magazin programlarına nesne olacağı günler geliyor | Edebiyatın bozulması, magazinleşme, ciddiyetsizleşme → olumsuz tabloyu güçlendirir | Çok güçlü uyum |
| E. Kitap satışları ve dergi abonelikleri gün geçtikçe düşüyor | Olumsuz ama “tutarsızlıkların artması” ile değil, “pazar ekonomisi” ile ilgili | bağ zayıf |
5) Bağlantı zinciri
“Tutarsızlıklar artıyor.”
- (D) “Yazarlar magazin programlarına nesne olacak hale geliyor.”
- “Bir yandan da belgesiz savlar, yanlış anlamalar, aldatıcı önyargılar kaplıyor ortalığı.”
Bu aynı söylem alanı içinde:
“Edebiyat ciddiyetsizleşiyor, kirleniyor, sulandırılıyor.”
✅ Doğru cevap: D
Soru:
Bir film karakteri ile seyircinin ilişkisini sempati ve empati kavramlarıyla açıklayabiliriz. Seyirci; bir yandan karakterin zamansal, mekânsal eylemlerini diğer yandan da zihinsel ve duygusal durumunu takip eder. Duyguların filmsel deneyimde nasıl bir rol oynadığını anlamak için filmde temsil edilen duygularla seyirci tarafından hissedilen duyguları ayırt etmek gerekir. Örneğin seyirci, karakterin yüzünü yakın çekimde gördüğünde ondaki
keder duygusunu fark eder. —-. Daha açık söylemek gerekirse seyirci, karakterin başına gelenleri hak ettiğini düşünüyorsa çektiği sıkıntılar karşısında memnuniyet duyabilir.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Seyirci her zaman karakterle empati kuramaz ya da
iyi karakter yerine kötü karakterle duygudaşlık kurmayı seçebilir
B) Bir duygu durumuna neden olan olayla ilgili seyircinin
olumsuz hisleri oyuncunun kabiliyetine bağlı olarak olumlu yönde değişebilir
C) Seyircinin bu durumda hangi duyguyu hissedeceği
ise kendi ahlaki durușu ile karakterin ahlaki duruşu arasında kurduğu ilişkiye bağlıdır
D) Filmlerde drama içeren sahnelerin yakın çekim
tekniğiyle yapılması seyircinin karakterin duygu durumunu içselleştirmesiyle ilgilidir
E) Seyircinin o anki duyguya verdiği tepki, içinde bulunduğu ruh hâli ile izlediklerinin örtüşmesine göre şekillenir.
Çözüm:
Şimdi bunu da aşama aşama çözelim.
1) Boşluğun yeri
Boşluk paragrafın ortasında → Gelişme bölümü → Sandviç Tekniği.
2) Boşluktan önceki cümle ne diyor?
“Örneğin seyirci, karakterin yüzünü yakın çekimde gördüğünde ondaki keder duygusunu fark eder.”
→ “seyircinin duyguyu fark etmesi” anlatıldı.
3) Boşluktan sonraki cümle ne diyor?
“Daha açık söylemek gerekirse seyirci, karakterin başına gelenleri hak ettiğini düşünüyorsa çektiği sıkıntılar karşısında memnuniyet duyabilir.”
→ burada “seyircinin duygusunun, seyircinin ahlaki duruşuna göre değişmesi” fikri geliyor.
Yani:
- seyircinin hissettiği duygu “otomatik” değil
- duruma ve seyircinin ahlaki pozisyonuna göre değişebilir
4) Boşlukta olması gereken cümlenin İŞLEVİ
Boşlukta:
- bir geçiş cümlesi lazım
- “fark etme → ama bu her zaman aynı his olmaz, duruma göre değişir” diyecek bir cümle olmalı
5) Şık testleri
| Şık | İşlev | Uygunluk |
|---|---|---|
| A) Karakter iyi/kötü olunca başka duygudaşlık… | ama burada ahlaki pozisyon vurgusu yok | yarım |
| B) Oyuncunun kabiliyetine bağlı olarak… | oyuncu yeteneğine bağladı → konu bu değil | uyumsuz |
| C) Seyircinin duygusunun hangi olacağı, seyircinin kendi ahlaki duruşu ile karakterin ahlaki duruşu arasındaki ilişkiye bağlıdır. | tam olarak sonraki cümleyi hazırlıyor → mükemmel | |
| D) Teknik açıdan sahne çekimi ile ilgili | teknik konu → paragrafın bağlamı “ahlaki değerlendirme” oldu artık | uymaz |
| E) Seyircinin ruh hâlinden etkilenmesi | olabilir ama sonraki cümle “ahlaki hak ediş” üzerine → en net köprüyü kurmuyor |
En güçlü bağ kuran net olarak C şıkkıdır.
