CUMHURİYET TİYATROSU SANATÇILARI

CUMHURİYET TİYATROSU SANATÇILARI aşağıdaki yazımızda ana hatlarıyla tek tek anlatıldı. Yazımızdan keyif almanız dileğiyle.

A.TURAN OFLAZOĞLU (1932-)

Cumhuriyet Tiyatrosu Sanatçıları içinde Osmanlı tarihine gözünü dikip oyunlarının konusunu şekillendirmiştir. İstanbul Üniversitesi, İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde ve Felsefe Bölümü’nde eğitim gören Oflazoğlu, ABD’ye giderek burada tiyatro üzerine çalışma ve araştırmalar yaptı. Oyun yazarlığı konusunda eğitim aldı. 1967 yılında Amerika’da ilk oyunu olan Keziban`ı yazan sanatçı, yazdığı oyunların konularını genellikle tarihe dayandırmakla birlikte, tarihi incelemeye yönelik değil, karakterlerin kişilik ve iç dünyalarını yansıtmaya önem verdi. Ayrıca bir çevirmen olan Oflazoğlu, oyunlarıyla çeşitli ödüller kazandı. Kafka, Nietzche, Rilke, Shakespeare, Lorca gibi yazarlardan çeviriler yaptı.

Tiyatro Oyunları:

Genç Osman, IV. Murat, Deli İbrahim, Yine Bir Gülnihal, Keziban, Atatürk, III. Selim, Elif Ana, Kösem Sultan, Sokrates Savunuyor, Fatih ve diğerleri.

RECEP BİLGİNER (1922-)

Düşünce ve Yeni Çağ isimli dergileri de çıkartan yazar, edebiyata şiirle başlamış, bunu tarihsel oyunlar izlemiştir. Yunus Emre İlme Hizmet Vakfı Ödülü ve Türk Dil Kurumu Oyun Ödülü sahibi olan yazarın, bazı oyunları Devlet Tiyatrosu ve şehir tiyatroları tarafından sahneye konmuştur. Cumhuriyet Tiyatrosu Sanatçıları içinde 1998 yılında Kültür Bakanlığı’nca verilen “Devlet Sanatçısı” unvanını alan bir sanatçıdır.

Tiyatro Oyunları:

• İsyancılar
• Sarı Naciye
• Karım ve Kızım
• Gazeteciden Dost
• Parkta Bir Sonbahar Günüydü
• Ben Devletim
• Yunus Emre…

HALİT FAHRİ OZANSOY (1891-1971)

Tiyatro Oyunları

• Baykuş (1916)
• İlk Şair (1923)
• Sönen Kandiller (1928)
• 10 Yılın Destanı (1921)
• Nedim (1936)
• Hayalet (1936)
• Bir Dolaptır Dönüyor (1958)
• İki Yanda (1970)

SELAHATTİN BATU (1905–1973)

Tiyatro Oyunları 

• İphigenia Tauris’te (1943)
• Kerem İle Aslı (1943)
• Kerem (Adnan Saygun’un operası için libretto 1953 )
• Güzel Helena (1954)
• Oğuzata (1955)
• Köroğlu (Adnan Saygun’un operası için libretto 1971)

OKTAY RİFAT 

Tiyatro Oyunları

• Birtakım İnsanlar (1961)
• Kadınlar Arasında (1948 de Devlet Tiyatrosunda gösterilmiştir.) ya da Fettah Paşalar (1966)
• Atlarla Filler ya da Dirlik Düzenlik (ilk yayınlanışı 1988)
• Çil Horoz (ilk yayınlanışı 1988)
• Yağmur Sıkıntısı (ilk yayınlanışı 1988)

MELİH CEVDET

Tiyatro Oyunları

• İçerdekiler (1965)
• Mikadonun Çöpleri (1967)
• Yarın Başka Koruda
• Dikkat Köpek Var
• Ölüler Konuşmak İster
• Müfettişler (1972)
• Ölümsüzler (1984)

TURGUT ÖZAKMAN (1930-)

 İlk öyküsü Lades Ulus gazetesinde yayımlandı. 1951’de Pembe Evin Kaderi, kısa zamanda tanınmasını sağladı. Cumhuriyet Tiyatrosu Sanatçıları içinde 2000’li yıllarda yazdığı “Şu Çılgın Türkler” ünlenmiştir.

Tiyatro Oyunları

• Bütün Oyunları 1 – Şu Çılgın Türkler, Bilgi Yayınevi, 2006.
• Bütün Oyunları 2 – Üç Destan, Delioğlan, Bilgi Yayınevi, 2008.
• Bütün Oyunları 3 – Ah Şu Gençler, Hastane, Karagöz’ün Dönüşü, Kardeş Payı, Darılmaca Yok, Berberde, Ben Mimar Sinan, Ak Masal Kara Masal, Bilgi Yayınevi, 2008.
• Bütün Oyunları 4 – Pembe Evin Kaderi, Ocak (oyun), Kanaviçe (oyun), Paramparça (oyun), Bilgi Yayınevi, 2008.
• Bütün Oyunları 5 – Sarıpınar 1914, Fehim Paşa Konağı, Resimli Osmanlı Tarihi, Bir Şehnaz Oyun, Bilgi Yayınevi, 2009.
• Bütün Oyunları 6 – Güneşte On Kişi, Duvarların Ötesi, Töre (oyun), Bilgi Yayınevi, 2010.
• Bütün Oyunları 7 – Deli Bayramı, Komşularımız, Bilgi Yayınevi, 2011.

NECATİ CUMALI (1921-2001)

Şiirlerine net bir görünümle, birey halleri (seviler, ayrılıklar, özlemler, acılar), gündelik hayat, toplum ve dünya durumu yansıdı. 1955’ten sonra şiiri, hikâyeyi, oyunu, romanı birlikte yürüttü. Yazdığı bütün türlerde uzatmalardan kaçınan, şiirli bir yoğunluk yarattı.

Tiyatro Oyunları

• Boş Beşik (1949)
• Mine (1959)
• Nalınlar (1962)
• Derya Gülü (1963)
• Yaralı Geyik
• Oyunlar 1: Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri (1969)
• Oyunlar 1: Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar Ya da Juliette (1969)
• Oyunlar 3: Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri (1969)
• Oyunlar 4: Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol (1969)
• Oyunlar 5: Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb’un Yumurtası (1973)
• Oyunlar 6: Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte (1977)
• Yaralı Geyik (1981)
• Dün Neredeydiniz ((1983)
• Vatan Diye Diye (1990)
• Devetabanı (1992)

CEVAT FEHMİ BAŞKUT (1905–1971)

 İlk oyunu “Büyük Şehir” 1942–1943 sezonunda İstanbul Şehir Tiyatroları’nda sahnelendi ve büyük ilgi gördü. Bu ilgi üzerine çalışmalarını tiyatroda yoğunlaştırdı. Türkiye’de Cumhuriyetten sonra ortaya çıkan değişimleri, mizah unsurlarını kullanarak anlattığı oyunları, yaygın bir ün kazandırdı. Biçim denemelerine de giriştiği oyunlarında bütün toplum katlarından ve her çevreden insanı tiplemeye çalıştı. Dış ülkelerde oyunu sahnelenen ilk Türk yazarı unvanını aldı. En bilinen eseri “Buzlar Çözülmeden“, bugün hala birçok tiyatro topluluğunca sergilenmekte olup, iki kez sinemaya da uyarlanmıştır.

Roman: Kadın Bir Defa Sever, Dişi Aslan, Valide Sultanın Gerdanlığı

Tiyatro Oyunları

• Büyük Şehir (1942)
• Küçük Şehir (1946)
• Koca Bebek (1947)
• Paydos (1948)
• Sana Rey Veriyorum (1951)
• Kadıköy İskelesi’nde (1953)
• Makine (1953–1954)
• Harput’ta Bir Amerikalı (1955)
• Hacıyatmaz (1960)
• Göç (1962)
• Buzlar Çözülmeden (1964)
• Emekli (1967)

REFİK ERDURAN (1928-)

İlk oyununu Robert Kolej’de iken yazdı ve oyun 1948 yılında okulun tiyatrosunda “Kahraman” adıyla sahnelendi. Refik Erduran, Türkiye’ye döndükten sonra Nazım Hikmet’i hapisten kaçırma planları yaptı ancak buna gerek kalmadı. İlk profesyonel tiyatro oyunu Deli’yi 1957 yılında yazdı. Daha çok güldürü ve vodvil türünde oyunlar yazdı. Bir Kilo Namus (1958) ve Cengiz Han’ın Bisikleti (1959) adlı oyunlarıyla ün yaptı. Yurt içinde ve dışında sinema, televizyon senaryoları yazdı.

Atatürk’ün toplumu yeniden yapılandırmada kırdığı sürat rekorunu anlatan Metamorfoz (Başkalaşım) adlı senaryosu TRT tarafından 1992’de filme çekildi.

Roman: Yağmur Duası

Tiyatro Oyunları

• Açıl Kafam Açıl : İstanbul Devlet Tiyatrosu – 2012
• El Ele : Ankara Devlet Tiyatrosu – 2006
• Bahçemdeki Ayı : Ankara Devlet Tiyatrosu – 2004
• Yemenimin Uçları : İstanbul Devlet Tiyatrosu – 1998
• Halay (oyun) : İstanbul Şehir Tiyatrosu – 1997
• Sehae Vakti : Tiyatro İstanbul – 1997
• Eşek Dağın Sevdalısı : Kent Oyuncuları – 1996
• Ramiz ile Jülide : Kent Oyuncuları – 1995
• Tamirci : Ankara Devlet Tiyatrosu – 1991
• Karayar Köprüsü
• Turp Suyu
• Canavar Cafer
• Yağmur Duası
• Direkler Arasi – Kanto
• Kahraman (oyun)
• Korkunçlar
• Ayı Masalı
• Cengizhan’ın Bisikleti – 1959
• Bir Kilo Namus : 1958
• Deli (oyun) : İstanbul Şehir Tiyatrosu – 1957

GÜNGÖR DİLMEN

  Konularını Yunan mitolojisi ve tarihten seçtiği oyunlarında çağdaş bir yorumla günümüz toplumunun ve insanının sorunlarını işlemiş, klasik Yunan tragedyasının ögelerini, kuruluş özelliklerini çağdaş özü aktarmada ustaca kullanmıştır.

Tiyatro Oyunları

• Galile’nin Günahları
• Osmanlı Dram Kumpanyası (oyun)
• Hakimiyeti Millîye Aş Evi
• Kurban
• Aşkımız Aksarayın En Büyük Yangını
• Ben Anadolu
• Bağdat Hatun
• Deli Dumrul
• Midas’ın Altınları
• Midas’ın Kulakları
• Midas’ın Kör Düğümü
• Akad’ın Yayı
• Troya İçinde Vurdular Beni

HALDUN TANER (1915–1986)

Tiyatro Oyunları

• Günün Adamı (1957)
• Dışardakiler (1957)
• Ve Değirmen Dönerdi (1958)
• Fazilet Eczanesi (1960)
• Timsah (1960)
• Lütfen Dokunmayın (1961)
• Huzur Çıkmazı (1962)
• Keşanlı Ali Destanı (1964)
• Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım (1964)
• Zilli Zarife (1966)
• Vatan Kurtaran Şaban (1967)
• Bu Şehr-i İstanbul Ki (1968)
• Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1969)
• Astronot Niyazi (1970)
• Ha Bu Diyar (1971)
• Dün Bugün (1971)
• Ayışığında Şamata (1977)
• Marko Paşa (1985)

ORHAN ASENA (1922–2001)

Çocuk Hastalıkları uzmanıdır. Şiir ve tiyatro türünde eserler verdi. 1950 sonrası Türk tiyatrosunun en önemli yazarlarından birisidir. Daha çok tarihi konuları ele alan eserler vermiş, çok üretken bir oyun yazarı olan Orhan Asena, “Türk tiyatrosunun Şekspir’i” olarak anılır. Eserlerinde başkaldırı teması ağır bastı.

Atçalı Kel Memet’in hayatını işlediği Atçalı Kel Mehmet adlı oyunuyla TRT’den 1970 yılında başarı ödülünü aldı.

Şiir: Kurtuluş Savaşı Destanı, Kıt Kanaat, Masal

Tiyatro Oyunları

• Korku (1956)
• Tanrılar ve İnsanlar (1959): Gılgameş’in halkını korumak için tanrılara meydan okuması, tanrılara eşit ol¬manın verdiği gurur anlatılır.
• Hürrem Sultan(1960) :
• Kocaoğlan (1962) :
• Tohum ve Toprak(1964) : İdealist bir devlet adamı olan Alemdar Mustafa Paşa’yı konu edinir.
• Fadik Kız (1968):
• Simavnalı Şeyh Bedreddin: Düşünceleri uğruna kurban olan mutasavvıf Şeyh Bedreddin’in trajedisini konu edinir.
• Atçalı Kel Mehmet(1970): Aydın İhtilaline önderlik eden Atçalı Kel Mehmet’in dramını konu alır.:
• Şili’de Av (1975) : Şili Devlet Başkanı Salvador Allende’nin ölmesi ile sonuçlanan hükümet darbesini sırasında dışardaki insan avından kaçan yedi gencin hesaplaşma, tartışma ve çatışmalarının öyküsüdür.
• Ölü Kentin Nabzı (1978): Şili’de 1977’de Pinochet’in baskı rejimine olası bir direniş hareketini konu edinir.
• Ali (1979):Çocuk oyunu
• Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe (1983): Kanuni’nin oğulları arasındaki taht kavgasını konu edinir.
• Yıldız Yargılanması
• Kanunî Sultan Süleyman Dörtlemesi (ya da Taht ve Baht Dörtlemesi)

CAHİT ATAY (1925- 2012)

1960 sonrasında gelişen köy edebiyatının tiyatrodaki temsilcilerindendir. Cahit Atay, ilk yazarlık deneyimini halkevlerinde oyun sergileyen amatör tiyatro toplulukları için yazdığı oyunlarla edindi. Daha sonra TRT Ankara radyosu için oyun yazmaya başladı (1950). Yazdığı oyunlar Devlet Tiyatroları, Ankara Sanat Tiyatrosu ve birçok topluluk tarafından sergilendi.

 Oyunları

• Pervaneler (O.Henry)
• Pusuda (1961)
• Sahildeki Kanepe
• Hamdi ve Hamdi

BAŞAR SABUNCU (1943-)

 Oyun ve senaryo yazarı, tiyatro ve sinema yönetmeni, çevirmen, sahne tasarımcısı, oyuncu. İlk oyunu Kargalar, 1962’de Devlet Tiyatrosunca sahnelendiğinde, 19 yaşındaydı. İlyada, Don Kişot, Goriot Baba gibi başyapıtların da bulunduğu 18 yapıtı radyo için oyunlaştırdı; 100’ü aşkın radyo oyun dizisini yönetti.

Sahnelenmiş Tiyatro Oyunları

• Kargalar – Devlet Tiyatrosu (1962)
• Şerefiye – Devlet Tiyatrosu (1966–68) / Nürnberg (1984) / Amsterdam (1988)
• Çark – Devlet Tiyatrosu (1969) / Serezli-Aşkıner Tiyatrosu (1969)
• Zemberek – Dostlar Tiyatrosu (1971) / Ankara Deneme Sahnesi (1972)
• Mutemet Ali Rıza Beyin Yaşanmış Hayat Hikâyesi – Devlet Tiyatrosu (1972) / İstanbul Ş.T. (1974)
• İşçi Babası Ömer Ağa İle Küçükhanımın Şöförü Recep (Brecht’E “Nazîre”) – Oyuncular Birliği (1975)
• Memurlar – İti Yayını (1974) / Ankara Deneme Sahnesi (1974)
• İşgal – İstanbul Şehir Tiyatrosu (1977) / Berlin Schaubühne (1981)
• Kaldırım Serçesi – Sururi-Cezzar Tiyatrosu (1982)
• Kan ve Gül (Prosper Mériméé/Carmen’den uyarlama) Şan Tiyatrosu (1983)
• Sayın Muhbir Vatandaşlar – Yeditepe Oyuncuları (1989)
• Bir Ata Krallığım (Shakespeare’den Kurgulama) – İstanbul Şehir Tiyatrosu (1997)
• Herkes Aynı Bahçede (Çehov “Çeşitleme”) – İstanbul Şehir Tiyatrosu (2001)
• Lades Ya Da Aile Ocağı – Müjdat Gezen Tiyatrosu (2010)

FERHAN ŞENSOY (1951-)

Türk tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu, roman, deneme, günlük, tiyatro oyunu, televizyon dizisi ve sinema filmi senaryo yazarı, Ortaoyuncular topluluğunun kurucusudur. Türkiye’de yapılmakta olan standup tarzının esin kaynağı olan tek kişilik oyunu Ferhangi Şeyler en tanınmış oyunudur.

Kel Hasan Efendi’den günümüze gelen Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralmıştır.

Film: Son Ders: Aşk ve Üniversite, Pardon, Şans Kapıyı Kırınca…

Tiyatro Oyunları

• Nasri Hoca ve Muhalif Eşeği (Prömiyer:15 Mart 2012-…)
• İşsizler Cennete Gider (Prömiyer 2010 – …)
• Ruhundan Tramvay Gecen Adam (2010–2011) Karl Valentin, Ferhan Şensoy
• 2019 – Bilimsiz, Kurgusal Güldürü 2009–2010) (prömiyeri: 24 Ocak 2009, Cumartesi 20.00)
• Boşgezen ve Kalfası (2008–2009)
• Fername 2007–2009

Faysal DAL