İki cümle arasında kurulabilecek temel ilişkiler şunlardır:
1. Neden-Sonuç İlişkisi
Bir olayın gerçekleşme sebebi ve ona bağlı sonucu ifade edilir.
📌 İpucu kelimeler: çünkü, bu yüzden, bu nedenle, -dığı için, dolayısıyla, bundan dolayı
Örnek:
- Gençler, zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiriyor.
- Bu yüzden şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyorlar.
➡ Birleştirilmiş hâli: Gençler, zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçirdiği için şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyor.
2. Amaç-Sonuç İlişkisi
Bir olayın, belirli bir amacı gerçekleştirmek için yapıldığını gösterir.
📌 İpucu kelimeler: amacıyla, diye, maksadıyla, için, üzere
Örnek:
- Gençler, eğitim ve sosyalleşme gibi ihtiyaçlarını karşılamak istiyor.
- Bu yüzden zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiriyorlar.
➡ Birleştirilmiş hâli: Gençler, eğitim ve sosyalleşme ihtiyaçlarını karşılamak için zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiriyor.
3. Karşıtlık (Zıtlık) İlişkisi
İki durum veya düşüncenin birbirine karşıt olduğu vurgulanır.
📌 İpucu kelimeler: ancak, fakat, oysa, buna rağmen, halbuki, ama, yine de
Örnek:
- Gençler, eğitim ve sosyalleşme için kapalı ve kalabalık mekânlarda vakit geçiriyor.
- Ancak bu durum onları şehirleşmenin olumsuz etkilerine daha fazla maruz bırakıyor.
➡ Birleştirilmiş hâli: Gençler, eğitim ve sosyalleşme için kapalı ve kalabalık mekânlarda vakit geçiriyor; ancak bu durum, onları şehirleşmenin olumsuz etkilerine daha fazla maruz bırakıyor.
4. Koşul (Şart) İlişkisi
Bir olayın gerçekleşmesi başka bir duruma bağlıdır.
📌 İpucu kelimeler: eğer, şayet, -sa/-se, takdirde, koşuluyla
Örnek:
- Gençler, şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalmak istemiyorsa,
- Daha fazla açık alanlarda zaman geçirmelidir.
➡ Birleştirilmiş hâli: Gençler, şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalmamak için daha fazla açık alanlarda zaman geçirmelidir.
5. Açıklama İlişkisi
İkinci cümle, birinci cümlede verilen bilginin nedenini veya daha ayrıntılı açıklamasını içerir.
📌 İpucu kelimeler: yani, başka bir deyişle, şöyle ki, aslında, özellikle
Örnek:
- Gençler, şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyor.
- Yani, doğadan uzak kalmak, kalabalık içinde yaşamak ve fiziksel aktivitenin azalması gibi sorunlarla karşılaşıyorlar.
➡ Birleştirilmiş hâli: Gençler, şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyor; yani doğadan uzak kalıyor, kalabalık içinde yaşıyor ve fiziksel aktiviteyi azaltıyor.
6. Karşılaştırma İlişkisi
İki durum ya benzer ya da farklı yönleriyle karşılaştırılır.
📌 İpucu kelimeler: gibi, daha, en, kadar, tıpkı, benzer şekilde
Örnek:
- Günümüz gençleri, eskilere göre daha fazla kapalı mekânlarda vakit geçiriyor.
- Bu da onları daha fazla şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz bırakıyor.
➡ Birleştirilmiş hâli: Günümüz gençleri, eskilere göre daha fazla kapalı mekânlarda vakit geçirerek şehirleşmenin olumsuz etkilerine daha fazla maruz kalıyor.
7. Sebep-Sonuç ile Amaç-Sonuç Karıştırılmamalı!
- Sebep-Sonuç: Olay kendiliğinden meydana gelir.
- Gençler, kapalı mekânlarda vakit geçirdiği için şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyor.
- Amaç-Sonuç: Olay bilinçli olarak yapılır.
- Gençler, eğitim ve sosyalleşme amacıyla kapalı mekânlarda vakit geçiriyor.
Bu ilişkileri anladığında hangi tür bağ kurulması gerektiğini kolayca belirleyebilir ve doğru cevabı seçebilirsin!
Cümleleri Nasıl Birleştirebiliriz?
Bu soru tipi, cümle birleştirme ya da paragraf oluşturma sorusu olarak adlandırılır. Bu tür sorular, verilen iki ya da daha fazla cümleyi anlam bütünlüğünü koruyarak en uygun biçimde tek bir cümlede ifade etmeyi gerektirir. Bu mantığı etkili bir şekilde kavraman için adım adım ilerleyelim.
1. Verilen Cümleleri Tam Olarak Anla
Öncelikle, soruda verilen iki cümlenin ne söylediğini tam anlamıyla kavramalısın. Örnekteki iki cümleyi inceleyelim:
- Gençler, şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyor.
- Eğitim ve sosyalleşme gibi ihtiyaçları için gençler, zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiriyor.
Burada iki temel olgu var:
- Gençler şehirleşmenin olumsuz etkilerinden etkileniyor.
- Gençler eğitim ve sosyalleşme için kapalı ve kalabalık yerlerde vakit geçiriyor.
2. Cümleler Arasındaki Bağı Kur
İki cümle arasında neden-sonuç ilişkisi mi var, açıklama mı yapıyor, yoksa iki durum birlikte mi ele alınıyor bunu belirlemek çok önemli.
Bu örnekte, gençlerin kapalı ve kalabalık alanlarda vakit geçirmesi, onların şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalmasına neden oluyor gibi bir ilişki var.
Özetle:
- Gençler kapalı ve kalabalık mekânlarda zaman geçirdiği için şehirleşmenin olumsuzluklarını daha fazla hissediyor.
Bu durumda en uygun birleştirme, neden-sonuç ilişkisi kurularak yapılmalı.
3. Gereksiz Tekrarları ve Anlam Kaymasını Engelle
Bazen seçeneklerde cümleler çok uzun veya gereksiz kelime tekrarları içerebilir. Bunları eleyerek en sade ve etkili cümleyi seçmelisin.
Örneğin:
- “Şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalan gençler…” gibi ifadeler fazla dolaylı olabilir.
- “Gençler, eğitim ve sosyalleşme gibi gereksinimleri nedeniyle…” şeklinde bir giriş daha net bir akış sağlayabilir.
Bu yüzden, hem iki cümleyi içeren hem de gereksiz tekrar yapmayan seçeneği bulmalısın.
4. Seçenekleri Mantık Testinden Geçir
Şimdi, seçenekleri kontrol etmelisin:
- Cümlede iki fikir de yer alıyor mu?
- Aralarındaki ilişki doğru kurulmuş mu? (Neden-sonuç, açıklama vs.)
- Cümle akıcı ve mantıklı mı?
Bu adımları uygularsan doğru şıkkı kolayca bulursun.
5. Pratik İçin Özet Strateji
- Cümleleri oku, anlamlarını kavra.
- Aralarındaki bağı belirle (neden-sonuç, açıklama, birlikte gerçekleşme).
- En sade ve anlamlı olan seçeneği bul.
- Gereksiz tekrarları içeren ve anlam kayması olan seçenekleri ele.
- Mantık testinden geçir ve en iyi seçeneği işaretle.
Bunu birkaç kez yaptıktan sonra artık otomatik olarak en doğru şıkkı bulabilirsin. Bundan sonra bu soru tipini gördüğünde, adımları zihninde hızla uygulayarak hemen doğru cevaba ulaşabilirsin!
Örnek:
I. Gençler, șehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyor.
II. Eğitim ve sosyalleşme gibi ihtiyaçları için gençler, zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiriyor.
Bu iki cümlede ifade edilenlerin doğru biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eğitim ve sosyalleşme gibi gereksinimlerini karşılamak
için vakitlerinin büyük kısmını kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiren gençler, şehirleşmenin olumsuzluklarından etkileniyor.
B) Șehirleşmenin olumsuz etkilerine yoğun bir şekilde
maruz kalmalarından dolayı gençler, eğitim ve sosyalleşme ihtiyaçları için zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda harcıyor.
C) Zamanlarının büyük bir bölümünü kapalı ve kalabalık
mekânlarda harcayan gençler, eğitim ve sosyallesme gibi gereksinimleri için şehirleşmenin olumsuz etkilerine büyük ölçüde maruz kalıyor.
D) Eğitim ve sosyalleşme gibi ihtiyaçları için zamanlarının
çoğunu kapalı ve kalabalk mekänlarda geçirmek zorunda olan gençler, șehirleşmenin olumsuz etkileriyle karşı karşıya geliyor.
E) Eğitim ve sosyalleşme ihtiyaçları yüksek düzeyde olan kişiler ve bilhassa gençler, vakitlerinin çoğunda kapalı ve kalabalık mekânlarda olduğundan șehirleşmenin olumsuzluklarını yaşamak zorunda bırakılıyor.
Soruyu yukarıdaki adımlara göre çözelim:
1. Verilen Cümleleri Anlama
- Cümle 1: Gençler, şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalıyor.
- Cümle 2: Eğitim ve sosyalleşme gibi ihtiyaçları için gençler, zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiriyor.
2. Cümleler Arasındaki Bağı Kurma
- Gençler kapalı ve kalabalık mekânlarda vakit geçirdiği için şehirleşmenin olumsuz etkilerini hissediyorlar.
- Neden-sonuç ilişkisi var: Kapalı ve kalabalık mekânlarda geçirilen zaman → Şehirleşmenin olumsuzluklarına maruz kalmak.
3. Seçenekleri Analiz Etme
A) Eğitim ve sosyalleşme gibi gereksinimlerini karşılamak için vakitlerinin büyük kısmını kapalı ve kalabalık mekânlarda geçiren gençler, şehirleşmenin olumsuzluklarından etkileniyor. ✅
✔ Anlam bütünlüğü korunmuş.
✔ Neden-sonuç ilişkisi doğru kurulmuş.
✔ Gereksiz tekrar yok, akıcı bir cümle.
Bu seçenek doğru görünüyor!
B) Şehirleşmenin olumsuz etkilerine yoğun bir şekilde maruz kalmalarından dolayı gençler, eğitim ve sosyalleşme ihtiyaçları için zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda harcıyor. ❌
🚫 Mantık hatası var.
🚫 Sanki şehirleşmenin olumsuzlukları gençleri kapalı mekânlara yönlendiriyormuş gibi bir anlam çıkıyor.
🚫 Oysa doğru ilişki: Kapalı mekânlarda vakit geçirme → Şehirleşmenin olumsuz etkilerine maruz kalma şeklinde olmalı.
C) Zamanlarının büyük bir bölümünü kapalı ve kalabalık mekânlarda harcayan gençler, eğitim ve sosyalleşme gibi gereksinimleri için şehirleşmenin olumsuz etkilerine büyük ölçüde maruz kalıyor. ❌
🚫 “Şehirleşmenin olumsuz etkilerine eğitim ve sosyalleşme için maruz kalmak” gibi anlamsız bir ilişki kurulmuş.
D) Eğitim ve sosyalleşme gibi ihtiyaçları için zamanlarının çoğunu kapalı ve kalabalık mekânlarda geçirmek zorunda olan gençler, şehirleşmenin olumsuz etkileriyle karşı karşıya geliyor. ✅
✔ Anlam doğru.
✔ Akıcı ve mantıklı.
Bu da doğru gibi ama A şıkkı daha doğrudan ve net bir ifade içeriyor.
E) Eğitim ve sosyalleşme ihtiyaçları yüksek düzeyde olan kişiler ve bilhassa gençler, vakitlerinin çoğunda kapalı ve kalabalık mekânlarda olduğundan şehirleşmenin olumsuzluklarını yaşamak zorunda bırakılıyor. ❌
🚫 Gereksiz uzun ve dolaylı bir anlatım.
🚫 “Yaşamak zorunda bırakılıyor” ifadesi fazla iddialı ve bağlamdan kopuk.
