Metinleri ikiye ayırma sorularında başarılı olmanın püf noktaları şunlardır:
1. Metnin Ana Yapısını Anlamak
- Metindeki ana düşünceyi ve yardımcı düşünceleri belirleyin.
- Metnin hangi iki farklı konuya, bakış açısına veya anlatım tarzına bölünebileceğini tespit edin.
2. Bağlaçlara ve Geçiş İfadelerine Dikkat Etmek
- “Ancak”, “fakat”, “bununla birlikte”, “öte yandan”, “aynı zamanda”, “ilk olarak”, “sonuç olarak” gibi ifadeler genellikle metindeki iki farklı yapıyı işaret eder.
3. Paragrafın İç Mantığını Çözümlemek
- Eğer metin uzun bir paragrafsa, içinde farklı fikirler veya karşılaştırmalar olup olmadığını inceleyin.
- Karşıt görüşler veya farklı açıklama biçimleri olup olmadığını kontrol edin.
4. İçerik Temasına Göre Bölme
- Metin bazen neden-sonuç, tez-karşıt tez, problem-çözüm veya geçmiş-gelecek gibi kategorilere ayrılabilir.
- Örneğin, bilimsel bir metin deney aşaması ve sonuç aşaması olarak ikiye ayrılabilir.
5. Anlatım Biçimine Göre Ayırma
- Betimleme ve açıklama, olay ve yorum, teori ve uygulama gibi anlatım biçimlerini ayırt ederek bölme yapabilirsiniz.
6. Örnekleme ve Açıklamayı Ayırt Etmek
- Bir kısım genellikle ana fikri verir, diğer kısım ise bu fikri destekleyen örnekleri içerebilir.
Tabii! İşte bir örnek soru ve çözümü:
Soru:
Aşağıdaki metni iki bölüme ayırınız. Ayrımınızı hangi ölçüte göre yaptığınızı açıklayınız.
Metin:
“Teknoloji, insan hayatını kolaylaştıran en büyük unsurlardan biri olmuştur. Günümüzde akıllı cihazlar sayesinde iletişim kurmak, bilgiye erişmek ve günlük işleri yönetmek çok daha hızlı ve pratik hale gelmiştir. Örneğin, internet aracılığıyla saniyeler içinde dünyanın herhangi bir yerindeki bilgiye ulaşabiliyoruz.
Öte yandan, teknolojinin bazı olumsuz etkileri de bulunmaktadır. Özellikle aşırı teknoloji kullanımı, bireyler arasındaki yüz yüze iletişimi azaltabilir ve sosyal ilişkilerde kopmalara neden olabilir. Ayrıca, dijital bağımlılık gençler arasında önemli bir sorun haline gelmiştir.”
Çözüm:
Bu metni “teknolojinin faydaları” ve “teknolojinin zararları” olarak ikiye ayırabiliriz.
- Bölüm 1: Teknolojinin Faydaları
- İlk paragraf, teknolojinin insan hayatını nasıl kolaylaştırdığına ve bilgiye erişimi nasıl hızlandırdığına odaklanıyor.
- Bu nedenle burası teknolojinin olumlu yönlerini ele alıyor.
- Bölüm 2: Teknolojinin Zararları
- İkinci paragraf, “Öte yandan” bağlacıyla başlamış ve teknolojinin olumsuz etkilerine odaklanmış.
- Dijital bağımlılık ve sosyal ilişkiler üzerindeki olumsuz etkiler vurgulanmış.
Ölçüt:
Metni “olumlu ve olumsuz yönler” temelinde ikiye ayırdık. Çünkü birinci bölüm teknolojinin avantajlarına, ikinci bölüm ise dezavantajlarına odaklanıyor.
Bu tür sorularda karşıt görüşleri veya farklı anlatım biçimlerini tespit ederek bölmeyi yapabilirsin.
(I) Daha ilk öyküsüyle yazar, öykü ve romanın, olmuş ya da olabilecek olayları anlatan yazılar değil, temelde bir dil ve biçem işi olduğu konusundaki inancını kanıtlamıştı.(II) O zamandan beri de öykü, roman, deneme gibi, edebiyatın hem kurmaca hem de kurmaca dışı sayılan türlerinde yapıtlar veriyor, edebiyatta yapıtları değerli kılanın “söylenen” değil, “eksik bırakılan” olduğunu okuyuculara ve eleştirmenlere gösteriyor. (III) Yazarın ilk kitabındaki öykülerin ortak noktası, bilinçli eksiltmeler içermeleri. (IV) Biri, hiç sıfat ve belirteç bulunmayan kısa eylem cümlelerinden kurulmuş. (V) Bir başkası, bir grafiticinin yaşadıklarını ele alıyor; kahramanın hızlı yaşamına uygun olarak cümlelerin son sözcüğü yok. (VI) Kimi de dünyaca tanınmış bir şiirin, çok farklı bir kahramanın diliyle, düzyazı olarak yeniden yazımı.
Soru:
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar?
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI
Çözüm:
Bu metni ikiye ayırırken, konu değişimi ve anlatım biçimi farklılığı gibi unsurları dikkate almalıyız.
- İlk üç cümlede (I, II, III) yazarın edebiyat anlayışı ve genel tarzı anlatılıyor. Yazarın dili ve biçemi ön planda tuttuğu, bilinçli eksiltmeler yaptığı belirtiliyor.
- IV, V ve VI. cümlelerde ise yazarın eserlerinden somut örnekler verilerek, öykülerinin nasıl şekillendiği açıklanıyor.
Bu durumda, ilk paragraf yazarın genel üslubunu ve anlatım anlayışını verirken, ikinci paragraf ise bu anlayışın eserlerine nasıl yansıdığını somut örneklerle açıklıyor.
Dolayısıyla ikinci paragraf, somut örneklerin başladığı III. cümleyle başlamalıdır.
Cevap: B) III. cümle
Soru:
(I) Minyatür sanatı, kimi zaman askerî zaferleri, kimi zaman siyasi, sosyo-kültürel yaşamı, kimi zaman padişahların özelliklerini konu edinebilir. (II) Eskiden yaşanmış bir olay, tarihçi tarafından anlatılır, minyatürcü tarafından resmedilir. (III) Böylece eserin gerçekle bağlantısı sağlanır, tarihî değeri artar. (IV) Türk minyatür sanatı, teknikleri, renkleri, çizim ve motifleri bakımından diğer İslam ülkeleri minyatürlerinden ayrılır. (VI) Anlatım tarzı açık ve gerçekçidir.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) VI.
Bu metni iki paragrafa ayırırken, konu değişimi ve anlatım biçimi farklılığı dikkate alınmalıdır.
- İlk bölüm (I, II, III)
- İlk üç cümlede minyatür sanatının konu edindiği temalar ve tarihî bağlamıyla ilişkisi anlatılıyor.
- Minyatürün tarihî olaylarla bağlantısı, tarihçilerin anlatımıyla nasıl birleştirildiği vurgulanıyor.
- İkinci bölüm (IV, V)
- IV. cümlede Türk minyatür sanatının diğer İslam ülkelerindeki minyatürlerden farkları ele alınıyor.
- Sanatın teknik ve üslup açısından nasıl ayrıştığı anlatılıyor.
Bu ayrım göz önüne alındığında, ikinci paragrafın Türk minyatür sanatının özelliklerine odaklanan IV. cümleyle başlaması gerekir.
Cevap: D) IV. cümle
Metinleri ikiye ayırma sorularını analitik bir yaklaşımla çözmek için belirli adımları takip edebiliriz. İşte sistematik bir çözüm süreci:
1. Metnin Genel Yapısını Belirleme
Metni okurken şu sorulara cevap ver:
- Ana konu nedir? (Genel bir çerçeve çizer)
- Alt konular var mı? (Farklı temalar/parçalar belirlenir)
- Metnin temel amacı ne? (Bilgilendirme mi, karşılaştırma mı, örnekleme mi?)
Örnek:
“Minyatür sanatı, kimi zaman askerî zaferleri, kimi zaman siyasi, sosyo-kültürel yaşamı, kimi zamansa padişahların özelliklerini konu edinebilir.”
- Ana fikir: Minyatür sanatı konuları geniştir.
- Alt konular: Minyatürlerin tarihi ve anlatım tarzı farklı olabilir.
2. Yapısal ve Mantıksal Değişim Noktalarını Bulma
Metinde konu değişikliği, bakış açısı farklılığı, örnekler ve genellemeler arasındaki farklar gibi unsurlara dikkat et:
- Genel anlatımdan özele mi geçiyor?
(Önce kuram, sonra örnekler varsa ayrım burada olabilir.) - Karşıt görüş veya farklı bir düşünce mi sunuluyor?
(Bağlaçlar önemli: “Öte yandan, ancak, fakat” gibi ifadeler varsa burada bölme olabilir.) - Teknik veya üslup değişikliği var mı?
(Önce tarihi bilgi, sonra sanatın tekniğine geçiliyorsa ayrım olabilir.)
Örnek:
“Türk minyatür sanatı, teknikleri, renkleri, çizim ve motifleri bakımından diğer İslam ülkeleri minyatürlerinden ayrılır.”
- Buraya kadar tarihsel bağlam vardı.
- Şimdi sanatsal ve teknik farklılıklara odaklanılıyor.
- Bölme noktası burada olabilir.
3. Anahtar Cümleleri Belirleme
Metindeki en güçlü anlam kaymalarını sağlayan cümleleri belirle:
- Bağlaçlar: Ancak, fakat, öte yandan, dolayısıyla, sonuç olarak…
- Yeni bir konunun başlangıcı: “Bu yüzden…”, “Bunun yanı sıra…”
- Örnekler veya açıklamalar: “Örneğin…”, “Bir diğer yönü ise…”
- Soyut-genel anlatımdan somut örneklemeye geçiş
Örnek:
“Eskiden, yaşanmış bir olay, tarihçi tarafından anlatılır, minyatürcü tarafından resmedilir.”
- Burada tarihsel anlatıdan bahsediliyor.
- Sonraki cümlede ise Türk minyatür sanatının teknik farkları anlatılıyor.
- Yeni paragrafa IV. cümleden başlamalıyız.
4. Seçenekleri Doğru Test Etme
Sorunun verdiği şıklar arasında en mantıklı bölme noktasını test et:
- Öncesini ve sonrasını okuduğunda iki bağımsız fikir ortaya çıkıyor mu?
- Yeni paragraf başı olarak mantıklı bir geçiş sağlıyor mu?
- İlk paragraf tam bir bütünlük sağlıyor mu?
Örnek Soru Çözümü:
- (I, II, III) → Minyatürün tarihsel ve anlatısal bağlamı
- (IV, V, VI) → Minyatürün teknik farklılıkları ve üslubu
IV. cümle ile sanatsal-teknik inceleme başlıyor. Dolayısıyla, ikinci paragraf IV. cümleden başlamalıdır.
Cevap: D) IV. cümle ✅
Sonuç:
- Ana konuyu ve alt konuları belirle.
- Yapısal değişiklikleri analiz et.
- Anahtar bağlaçlar ve anlam kaymalarına dikkat et.
- Seçenekleri test ederek en mantıklı bölmeyi seç.
Bu sistematik yaklaşımla tüm metin bölme sorularını hızlı ve doğru çözebilirsin! 🚀
Soru:
(I) Bir zamanlar geceleri oturur, anılarımı, izlenimlerimi küçük defterlere yazardım. (II) Sonra nasıl oldu bilmem, ne o küçük defterler kaldı ne de bende o sayfalara bir şeyler karalama isteği. (III) Belki de yaşamın bin bir türlü zorluğu bana bu gündelik eğlenceyi unutturdu. (IV) Yıllardan beri çeşitli günlükler okuyorum: Gide’in, Green’in… (V) Alfred de Vigny’nin “Bir Şairin Günlüğü”nü de dilimize çevirdim. (VI) Günlük türüne karşı duyduğum yakınlık, Salah Birsel’in “Günlük” ünü okuduktan sonra daha da arttı.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar?
A) IV. B)III. C) II. D) VI. E) V.
Çözüm:
Bu tür soruların çözüm algoritmasını adım adım anlatalım:
1. METNİ GENEL OLARAK ANALİZ ETME
Önce metni ana fikirler açısından ikiye ayırmaya uygun olup olmadığını anlamalıyız.
- İlk üç cümlede (I, II, III) anlatıcı kendi yazı deneyiminden bahsediyor:
- Anılarını küçük defterlere yazdığı zamanlardan söz ediyor.
- Sonrasında bunu bırakmasının nedenleri üzerine düşünüyor.
- Sonraki cümlelerde (IV, V, VI) anlatıcı günlük türüne olan ilgisinden ve okuduğu günlüklerden bahsediyor.
Buradan şu sonucu çıkarabiliriz:
- İlk üç cümle (I, II, III) → Kişisel geçmiş ve yazma alışkanlığıyla ilgili
- Sonraki cümleler (IV, V, VI) → Okuduğu günlükler ve günlük türüne olan ilgisi
Bu nedenle konu IV. cümlede değişiyor, çünkü artık kendi yazı geçmişinden değil, günlük türüyle ilgilenmeye başlamasından bahsediyor.
2. KONU DEĞİŞİKLİĞİNİ SAPTAMA
Paragraf geçişlerini belirlemek için şu soruları sorabiliriz:
- Yeni bir fikir ortaya çıkıyor mu?
- (IV) cümlede, anlatıcı artık başka yazarların günlüklerini okuduğunu söylüyor.
- Bu, önceki paragraftan farklı bir odak noktasıdır.
- Kendi yazma süreci ile ilgili anlatım sona eriyor mu?
- Evet, III. cümlede anlatıcı neden deftere yazmayı bıraktığını düşünüyor.
- IV. cümlede ise yeni bir konuya geçiş yaparak okuma deneyimini anlatıyor.
- Bağlaçlar veya ipuçları var mı?
- IV. cümlede, “Yıllardan beri çeşitli günlükler okuyorum” ifadesi, yeni bir düşünceyi başlatıyor.
- Öncesindeki cümlelerle doğrudan bir sebep-sonuç ilişkisi yok, dolayısıyla paragraf bölünmelidir.
3. DOĞRU SEÇENEĞİ BULMA
Şıklardaki cümlelere bakalım:
- A) IV. cümle → Evet, konu değişimi burada başlıyor!
- B) III. cümle → Hâlâ kişisel yazı geçmişinden bahsediyor, yeni paragraf burada başlamaz.
- C) II. cümle → Aynı şekilde, kişisel geçmiş devam ediyor.
- D) VI. cümle → IV ve V zaten günlük türüne dair, bu cümle içinde geçiş yok.
- E) V. cümle → V, IV ile aynı konunun devamı, IV’ten önce başlamaz.
En mantıklı seçenek: A) IV. cümle ✅
ÇÖZÜM ALGORİTMASI
Bu tür soruları çözerken şu adımları izleyebilirsin:
1️⃣ Metni okurken tematik yapıyı belirle.
- Fikirlerin nasıl organize edildiğini gör.
- Ana konuların ve alt konuların nerede değiştiğini anlamaya çalış.
2️⃣ Cümleleri anlam açısından gruplandır.
- İlk paragraf: Bir konuyu işler (örneğin kişisel geçmişi).
- İkinci paragraf: Yeni bir konuya geçiş yapar (örneğin okuma alışkanlıkları).
3️⃣ Bağlaçlar, konu değişimleri ve anlatım farklılıklarını analiz et.
- Geçiş noktası doğrudan yeni bir fikrin başladığı yerdir.
- “Örneğin, ancak, ayrıca, öte yandan, bu yüzden” gibi ipuçlarına dikkat et.
4️⃣ Seçenekleri test et.
- Cümlelerin devamlılığını kontrol et.
- Yeni bir paragraf başlangıcı olup olmadığına emin ol.
Sonuç: Yeni bir fikrin başladığı noktada ikinci paragraf başlar. Bu örnekte en uygun nokta IV. cümleydi.
